Blog

Enterprise-architectuur en agile ontwikkeling zijn inmiddels gebruikelijke praktijken, maar de combinatie van beiden blijft een onderwerp van discussie. Enterprise-architecten die zich blijven houden aan hun eerdere aanpak, houding en gedrag komen bedrogen uit. De wereld draait ook zonder hen door. Het is duidelijk dat de combinatie vraagt om iets anders, maar een goede balans vinden tussen lange termijn planning en korte termijn resultaten is voor architecten niet eenvoudig. Een aantal ervaren architecten en managers hebben gezamenlijk een inspiratiesessie gehad over het onderwerp en gezocht naar gemeenschappelijke inzichten. Dit blog item beschrijft het resultaat van de sessie en geeft er een verdere betekenis aan.

Onlangs pakte ik een boek uit mijn boekenkast van Jelle Dijkstra en Paul-Peter Feld met de titel Gedeeld Leiderschap. Sinds ik eind vorig jaar aan een leergang rondom (persoonlijk) leiderschap heb gevolgd, ben ik opnieuw geïnteresseerd in andere vormen van organisatie denken dan hetgeen voortborduurt op Taylor zijn scientific management theorie.

Ik roep niet dat de belastingaangifte voortaan in spreadsheet mag worden opgestuurd, maar het UWV blokkeert binnenkort het verzenden van Excel-bestanden. Aanleiding: een datalek waarbij het UWV een spreadsheet met de gegevens van 2400 burgers aan al die werkzoekenden stuurde. Er zijn genoeg nadelen aan Excel, daar kom ik zo op. Maar om de uitkeringsstress bij burgers te verminderen is het misschien juist handig.

In de meeste gevallen wordt architectuur gezien als richtinggevend, ondersteunend en adviserend bij met name grote veranderingen. Maar hoe zit het eigenlijk met de relatie tussen leiderschap en architectuur? In hoeverre moet een architect leiderschapskwaliteiten hebben? En hoe verhoud zich dat met de focus op de ‘harde’ kant van organisaties (structuren, modellen, definities, etc.)?

Digitaal is het nieuwe normaal. Organisaties bevinden zich in een digitale transformatie. Traditionele processen maken plaats voor geautomatiseerde systemen en digitale informatiestromen. Digitale transformatie gaat niet over IT maar over mensen en nieuwe mogelijkheden. De intentie van digitalisering is om de klant beter te bedienen door het bieden van betere diensten. Expliciete aandacht voor de mens is daarmee een belangrijke succesfactor. Ik benoem een aantal belangrijke uitgangspunten die daarvoor gelden.

Al geruime tijd worden we overspoeld met artikelen en consultants die de digitale transformatie prediken. Bij mijzelf merkte ik een steeds grotere weerstand tegen de gepredikte fundamentele verandering die dit met zich meebrengt. Inmiddels begin ik te begrijpen wat de feitelijke transformatie behelst. Die is niet het digitaliseren als zodanig.

Elke organisatie die zich enigszins met IT bezighoudt is momenteel druk met ontwikkelingen zoals Agile/scrum, (Bus)DevOps, Continuous Integration & Delivery, Datascience & analytics, Big Linked (Open) Data, Machinelearning & AI. En dan laat ik Blockchain nog maar even buiten beschouwing. Er lijkt één ding te zijn die men in al die drukte vergeet: architectuur. Waarom was het ook al weer nodig om inzicht en overzicht te creëren? We zijn al zo druk met al deze mooie nieuwe technieken.

"Totaal mislukt" koppen zowel Trouw als AD over een proef om de OV-chipkaart naar smartphones te verhuizen. Daarmee miskennen zij, en twee reizigersorganisaties, de waarde van pilots. De proef is juist geslaagd: de conclusie is dat het systeem niet voldoet aan de criteria. En, hoera: de managers luisteren naar de conclusies.

In het vakgebied van enterprise-architectuur zijn er allerlei methoden en technieken waarin is beschreven welke producten een architect zou moeten opleveren (archifacten). De nadruk ligt daarbij op modellen die vanuit allerlei perspectieven iets zeggen over de werkelijkheid van een organisatie. Het is opvallend dat er relatief weinig aandacht is voor producten die laten zien hoe uitspraken worden vertaald naar andere uitspraken op basis van logische redeneerlijnen. En dat terwijl vertalen, logisch redeneren en kritisch denken kerncompetenties zijn van een architect. Een redeneerschema is hier specifiek op gericht en zou dan ook een essentieel onderdeel moeten zijn van de gereedschapskist van een architect.

We zeggen vaak dat architectuur gaat over vormgeving; de manier waarop dingen moeten worden ingericht om de doelstellingen te ondersteunen. Ik denk dat je architectuur daarmee te kort doet; de meest interessante keuzes gaan niet over vormgeving maar over zingeving. Letterlijk en figuurlijk geeft je daarmee veel meer betekenis. Maar is dat dan wel architectuur? En hoe doe je dat dan; het richting geven aan zingeving?