30-05-2016

Over vertrouwen en macht

Met name de relatie met macht is interessant. Is het waar dat macht corrumpeert? De mens is belangrijk, maar zodra de mens zijn eigen belangen belangrijker vindt dan die van andere mensen wordt het wel gevaarlijk. 

Als je het over vertrouwen hebt dan is “the speed of trust” van Steven M.R. Covey (niet te verwarren met zijn vader) een belangrijke bron van informatie. Volgens Steven is vertrouwen de sleutel tot slagen of falen, in gezinnen, in vriendschappen en in organisaties. Als het vertrouwen hoog is dan zal de snelheid stijgen en de kosten dalen. Hij maakt ondermeer onderscheid tussen zelfvertrouwen en relatievertrouwen. Zelfvertrouwen is de basis en gaat over geloofwaardigheid naar jezelf en naar anderen. Het is afhankelijk van je integriteit, intentie, kunnen en resultaten. Relatievertrouwen gaat over hoe je je gedraagt, bijvoorbeeld of je respect toont, transparant bent, je fouten herstelt, loyaliteit toont, eerst luistert en afspraken nakomt. Iemand die dit soort eigenschappen niet vertoont verdient dus wantrouwen.

Op het grootste kennisfestival van Nederland, afgelopen 25 mei, vertelde Joris Luyendijk over het verschil tussen intrinsiek gemotiveerde mensen en extrinsiek gemotiveerde mensen. De eerste vinden de zingeving vanzelf in het werk dat zij uitvoeren gegeven de waarde die het levert. Extrinsieke mensen doen het echter vooral voor de status en zullen dus alles doen om aandacht te krijgen voor wat ze doen. Het blijkt dat instrinsiek gemotiveerde mensen dat steeds moeilijker krijgen en de extrinsiek gemotiveerde mensen het lijken te winnen. Uit verschillende bronnen blijkt dat een groot deel van de werkende bevolking niet gemotiveerd naar het werk gaat. Het lijkt er dus op dat de belangen en behoeften van mensen niet gelijk zijn en de ego’s het op dit moment lijken te winnen. Aan de andere kant lijken deze ego’s baat te hebben bij het in stand houden van de status quo (de hiërarchie), te meer daar zij veelal in managementposities zitten.

Dit roept diepere vragen op over de rol van macht. Ik kreeg laatst een leestip van iemand voor een artikel over macht getiteld “Power, Approach and Inhibition”, verschenen in de Psychological Review. Dit artikel schetst dat macht een belangrijke invloed heeft op het gedrag van mensen. Macht wordt daarbij gedefinieerd als de mate waarin je de status van een ander kunt beïnvloeden door het geven of nemen van middelen of straffen. Het blijkt dat mensen met macht zich beter en minder geremd voelen dan mensen zonder macht, die zich vooral beperkt voelen. Dat klinkt op zich nog niet zo verrassend. Wat echter ook blijkt is dat mensen met macht ook makkelijker over grenzen van anderen heengaan en hun eigen belangen belangrijker vinden dan die van anderen. Mensen met minder macht blijken hierdoor ook minder goed informatie te kunnen verwerken en daardoor ook minder goed te leren. Dit lijkt te onderschrijven dat macht inderdaad corrumpeert.

We lijken te stuiten op een diep probleem in de samenleving. We willen mensen vertrouwen, maar niet iedereen kan dit vertrouwen aan. Macht lijkt snel te leiden tot gedrag dat vertrouwen schaadt en zichzelf in stand te houden. Wat kunnen we hier aan doen? We zouden ons minimaal af moeten vragen in hoeverre we de mensen met macht het vertrouwen dat we ze geven wel waard zijn. Er lijkt echter ook wel een kentering gaande, in ieder geval als we Otto Scharmer moeten geloven. In zijn boek “Leading from the emerging future” geeft hij aan dat de verschillen afgelopen jaren steeds groter zijn geworden, op allerlei gebieden, maar dat we aan een vooravond staan van verandering. In de fase waar we ons naartoe bewegen worden de belangen van het collectief belangrijker dan die van het individu. We bewegen van een ego-systeem naar een eco-systeem. Een systeem waarin we ook inzien dat natuurlijke bronnen niet kunnen uitputten voor ons eigen belang, maar waarin we ze alleen tijdelijk van de aarde mogen lenen.

Ook anderen lijken te bevestigen dat in de toekomst het persoonlijk gewin steeds minder belangrijk wordt. Op het eerder genoemde kennisfestival benoemde Tom de Ruyck drie kernelementen van de toekomst: purpose-driven, empowerment en collaboration. Organisaties zullen steeds minder worden afgerekend op de winst en de groei en steeds meer op hun maatschappelijke bijdrage. Het belang van medewerkers wordt steeds belangrijker. Ze gaan vooral het vertrouwen krijgen om samen tot resultaten te komen. Dit lijkt me een hoopvolle vooruitblik, waar we vooral in moeten gaan geloven. Samen zijn we in staat om te zorgen dat dit een self-fulfulling prophecy wordt.

Danny Greefhorst (dgreefhorst@archixl.nl) is directeur en principal consultant bij ArchiXL.

Interessant? Deel het!
Illustratie stel je vraag
Meer weten over deze blog?

Neem contact op met ons, we vertellen er graag meer over!

© ArchiXL  |  KvK 05084421